กระติเตียนบข้าวหมายถึงภาชนะสำหรับเพื่อการ แทงบอล เก็บของกินที่เป็นงานฝีมืออันมีคุณค่าประเภทหนึ่งที่มากด้วยภูมิปัญญาพื้นบ้าน เป็นของที่มีประจำบ้านของคนประเทศไทยทางภาคอีสานและก็ภาคเหนือมายาวนาน ใช้สำหรับใส่ข้าวเหนียวที่นึ่งสุกแล้วหรือใช้เก็บเมล็ดพันธุ์พืช หรือแม้กระทั้งใช้เป็นเครื่องเพชรพลอยในครอบครัวหรือตกแต่งสถานที่ต่างๆเป็นเครื่องหัตถกรรมที่ทำมาจากอุปกรณ์ธรรมชาติ ตัวอย่างเช่น ไผ่ ใบจาก แทงบอลโลก  ใบตาล ใบลาน ต้นคล้า หรือ จากต้นพืชที่มีลักษณะยาวเรียว

ความเป็นมา

      การถักกระตำหนิบเป็นงานฝีมือที่มีพื้นฐานมาจากสังคมทำการเกษตร แล้วก็ค่าความนิยมสำหรับการบริโภคข้าวเหนียวเป็นของกินหลักของคนประเทศไทยในภาคอีสานและก็ภาคเหนือ ตอนแรกภาชนะที่ใช้ใส่ข้าวเหนียวมักทำมาจากต้นไม้ต้นเล็กๆเอามาเจาะลำต้นให้กลวงแล้วตัดเป็นท่อนขนาดสั้นๆเป็นกระบอก มีฝาปิด หรือบางเวลาก็ใช้ไผ่มาตัดเป็นกระบอกสั้นๆเอามาเป็นภาชนะใส่ข้าวเหนียว ถัดมามีการคิดถึงจำนวนไผ่ในพื้นที่ซึ่งมีมากมายบ้างน้อยบ้างและก็ความสบาย ถ้าเกิดนำต้นไผ่มาอีกทั้งต้นแบบเดิมต้นไผ่ก็บางครั้งอาจจะไม่พอต่อการใช้แรงงาน ทั้งภาชนะใส่ข้าวเหนียวต้นแบบเดิมก็งุ่มง่าม นำพาไม่สบายสำหรับเพื่อการเดินทางไกล

      ก็เลยมีการเริ่มนำเอาไผ่มาผ่าเป็นด้านเล็กๆมาเหลาเป็นแผ่นบางๆเอามาจักสานเป็นกระเช้ากระบุง ใส่ข้าวสาร และก็ปรับปรุงนำไผ่มาจักสานมาเป็นภาชนะใส่ข้าวเหนียว (กระตำหนิบ) ซึ่งมีน้ำหนักค่อยรวมทั้งระบายอากาศได้ดิบได้ดีทำให้ละอองน้ำระเหยออกไปได้ ซึ่งจะก่อให้ข้าวเหนียวที่ใส่อยู่ข้างในยังมีความร้อนแล้วก็ข้าวไม่เฉอะแฉะด้วยละอองน้ำ นำเอาง่ายเนื่องจากมีการทำสายสะพาย ทั้งยังยังมีหลายต้นแบบ ทรงกลม ทรงรี นานาประการขนาดสอดคล้องกับการใช้แรงงานเป็นกระตำหนิบขนาดเล็กสำหรับใส่ข้าวเหนียวสำหรับกินผู้เดียว ขนาดกึ่งกลางสำหรับกิน 2-3 คน ขนาดใหญ่สำหรับกินครอบครัว ฯลฯ

ซึ่งผู้สานจะใช้ช่วงว่างภายหลังจากกระบวนการทำไร่ทำไร่ทำนา เลือกใช้ทรัพยากรธรรมชาติซึ่งหาได้ในเขตแดนมาผลิตเป็นเครื่องหัตถกรรม เพื่อความสำราญ สนุกสนานเพลิดเพลินเจริญใจสำหรับในการจับกลุ่มกันดำเนินการหัถกรรม ตลอดจนตอบสนองผลดีใช้สอยในครอบครัวของตนแล้วก็สมาชิกในครอบครัว การถักกระตำหนิบเป็นงานที่ชอบปฏิบัติกันข้างในครอบครัวหรือชุมชน ซึ่งภายหลังทานอาหารเย็นแล้ว คนภายในครอบครัวจะมารวมกันเพื่อช่วยเหลือกันดำเนินงาน ส่งผลให้เกิดความอบอุ่น สมัครสมานสามัคคีเนื่องจากว่าเมื่อมารวมตัวกันดำเนินงาน ก็จะมีการเปลี่ยนคุยกันถึงเรื่องวิถีชีวิตชีวิตความเป็นอยู่ในทางมุมต่างๆตลอดจนสอนลูกสอนหลานไปด้วย
นำไปสู่ให้เป็นความคิดท้องถิ่นที่สืบทอดรวมทั้งสืบต่อกันมาจากรุ่นสู่รุ่น แบบอย่างสินค้าเครื่องหัตถกรรมก็เลยเป็นศิลปหัตถกรรมพื้นเมืองที่มีความ สวยบริสุทธิ์แบบธรรมชาติ สะท้อนถึงอิสรภาพรวมทั้งการแสดงออกถึงความฉลาดรวมทั้งความรู้ความเข้าใจของผู้จักสาน ทำให้รู้คุณประโยชน์ทางอารธรรมสำหรับเพื่อการรู้เรื่องใช้อุปกรณ์ธรรมชาติให้กลมกลืนกับสิ่งแวดล้อมของการดำรงอยู่ ทั้งยังยังคงไว้ซึ่งเอกลักษณ์ทางด้านวัฒนธรรมที่ตกทอดกันมาอย่างนานอีกด้วย